W praktyce „realizacja projektu” nie jest kategorią spraw, które da się objąć ubezpieczeniem od odpowiedzialności cywilnej (OC). Dzieje się tak dlatego, że istotą umowy ubezpieczenia OC jest – mówiąc ogólnie – wyrównanie szkody osobie pokrzywdzonej na skutek działań organizacji. Natomiast konieczność zwrotu części lub całości dotacji to wypełnienie zobowiązania wynikającego z zapisów umowy dotacyjnej podpisanej przez organizację. Można rozważyć zabezpieczenie ryzyka związanego z realizacją projektu nie w ubezpieczeniu OC, ale w formie gwarancji ubezpieczeniowej. Najczęściej obowiązek zawarcia umowy takiej gwarancji narzuca organizacji, lub firmie sponsor.
Na czym polega gwarancja ubezpieczeniowa
Firma, fundacja czy stowarzyszenie w celu zabezpieczenia projektów (np. unijnych) może skorzystać z gwarancji ubezpieczeniowych, w zależności od tego, na jakim etapie jest projekt, w formie:
gwarancji zwrotu zaliczki, jeżeli np. firma otrzymała zaliczkę na realizację jakiegoś projektu
albo z gwarancji należytego wykonania kontraktu (umowy dotacyjnej)
Schemat gwarantowania wygląda tak:
- „beneficjent” (tu rozumiany jako sponsor) to urząd marszałkowski, urząd gminy itp. (to jego interes jest ubezpieczany)
- „gwarant” – zakład ubezpieczeń
- „zobowiązany” – firma (firma lub organizacja, która otrzymała od „beneficjenta” dotację na realizację projektu)
W przypadku niewykonania umowy i konieczności zwrotu przekazanej dotacji zakład ubezpieczeń wypłaca należną kwotę (wynikającą z zawartej umowy gwarancji ubezpieczeniowej oraz umowy dotacyjnej) bezpośrednio sponsorowi. Zgodnie jednak z zasadą tej formy zabezpieczenia zakład ubezpieczeń ma prawo regresu wobec organizacji, która była zobowiązana do zwrotu tej dotacji. Oznacza to, że zakład ubezpieczeniowy, po uregulowaniu zobowiązania sponsorowi będzie dochodził zwrotu wypłaconej kwoty od firmy. Nie zawsze jednak regres musi być pełny lub może być wyłączony w pewnych sytuacjach.
PRZYKŁAD:
Firma podpisała umowę na realizację projektu. Niestety nie wywiązywała się z umowy i nie dostała kolejnej transzy dotacji. Sponsor zerwał z nią umowę i zażądał zwrotu części dotacji. Firma miała zawartą gwarancję ubezpieczeniową należytego wykonania umowy na ten projekt i to zakład ubezpieczeniowy zwrócił pieniądze sponsorowi w kwocie wynikającej z umowy. Następnie zakład ubezpieczeniowy, na zasadzie regresu, zażądał zwrotu wypłaconych pieniędzy od firmy.
Większość zakładów ubezpieczeń, który oferuje gwarancje ubezpieczeniowe korzysta z regresu i bardzo trudno znaleźć ubezpieczyciela oferującego tę formę zabezpieczenia bez regresu.
Wysokość sumy gwarancyjnej
Aby firma lub organizacja mogła skorzystać z gwarancji oprócz złożenia wniosku o gwarancję, musi przekazać dokumenty finansowe z ostatnich trzech lat (np. sprawozdania finansowe), opinie bankowe itp. (dodatkowe dokumenty uzależnione są od wymagań poszczególnych zakładów ubezpieczeń) tak, aby zakład ubezpieczeń mógł dokonać oceny ryzyka. Tylko pozytywna ocena ryzyka gwarantuje uzyskanie gwarancji ubezpieczeniowej.
Badanie kondycji finansowej firmy lub organizacji ubiegającej się o gwarancję oraz treść umowy dotacyjnej – ma wpływ na ustalenie wysokości sumy gwarancyjnej. Z umowy dotacyjnej powinien wynikać wymóg sponsora czy zobowiązuje organizację do zabezpieczenia całej kwoty dotacji czy jej części. Na rynku przyjmuje się, że maksymalna suma gwarancyjna przy tym ryzyku ustalana jest na poziomie 20-30% wielkości przychodów firmy, organizacji (stąd wcześniejsze badanie jej kondycji finansowej).
Tymczasowe zabezpieczenie
Z uwagi na fakt, iż najczęściej gwarancja jest bezwarunkowa, nieodwoływalna i płatna na pierwsze żądanie to sponsor, urząd, który przyznał dotację ma pewność, że jeżeli firma lub organizacja nie zrealizuje należycie umowy to na podstawie pisemnego wezwania do zapłaty, zobowiązanie organizacji ureguluje zakład ubezpieczeń. Dopiero wówczas zakład ubezpieczeń będzie miał regres do firmy czy organizacji. W rzeczywistości więc organizacja nie zmniejsza swoich zobowiązań dotyczących źle zrealizowanego projektu, ale odwleka w czasie ich pokrycie. W przypadku gwarancji bez regresu lub z prawem ograniczonym ta kwestia jest odpowiednio ograniczona lub wyeliminowana – ale pod pewnymi warunkami.
Znaleźć ubezpieczyciela
Jeżeli organizacja jest zainteresowana zakupem gwarancji ubezpieczeniowej (lub musi to zrobić, bo tak wynika z umowy) powinna skontaktować się z różnymi zakładami ubezpieczeń, ponieważ nie wszystkie prowadzą tego typu gwarancje dla organizacji pozarządowych. Często nie ma też o tym informacji na ich stronach internetowych prezentujących tylko standardową ofertę. Najlepiej jest zadzwonić na infolinię lub zgłosić się do Brokera z prośbą o znalezienie firmy ubezpieczeniowej, która oferuje gwarancję zwrotu zaliczki bądź gwarancję należytego wykonania umowy. W przypadku gwarancji ubezpieczeniowych właściwie każdy przypadek jest inny i wymaga indywidualnej oceny ryzyka. Z tego też powodu korzystanie z profesjonalnej pomocy brokera jest w tej sytuacji bardzo wskazane.
Pamiętajmy, że jest to zabezpieczenie przede wszystkim dla dającego dotację. Nie zwalnia więc z odpowiedzialności firmy biorącej dotację lub tylko ją ogranicza. Czy warto zatem szukać takiego rozwiązania? Warto, ponieważ posiadanie takich gwarancji ubezpieczeniowych przez organizację – podnosi wiarygodność organizacji jako partnera przy realizacji projektów, a nawet częściowe przejęcie przez ubezpieczyciela odpowiedzialności jest bardzo pozytywne dla firmy.
Często też – szczególnie w dotacjach unijnych – wymóg takiego zabezpieczenia stawia sponsor w umowie dotacyjnej. Wówczas firma lub organizacja nie ma wyboru – musi zawrzeć taką umowę. Jaki jest koszt gwarancji? To zależy od indywidualnej oceny ryzyka, a pod uwagę bierze się także długość okresu obowiązywania gwarancji, jej rodzaj (czy to ma być gwarancja zwrotu zaliczki czy należytego wykonania kontraktu) i wreszcie – wysokość sumy gwarancyjnej.
Grupa Russell Bedford specjalizująca się w obsłudze prawno-finansowej firm współpracuje także z ubezpieczycielami. W skład grupy wchodzi Broker Ubezpieczeniowy – RB Dom Brokerski Sp. z o.o. udzielający Państwu pełnego wsparcia przy uzyskaniu zabezpieczenia przy realizacji kontraktów krajowych i eksportowych w tym zabezpieczeniu projektów realizowanych ze środków unijnych.